×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 198 niet laden

OPGERUIMD GEVOEL


Aan Maria Lichtmis heb ik goede herinneringen. De eerste zult u niet met mij delen. Ik heb altijd grote opluchting gevoeld als de kerst-spullen werden opgeruimd en dat gebeurde vroeger op Maria Lichtmis. Daarna mocht er ook geen zalig-nieuwjaar meer worden gewenst; dat lijkt laat, maar het stamt uit een tijd waarin veel minder werd gereisd en getelefoneerd. Het tweede is de spannende Blasiuszegen daags erna. Twee gekruiste ijskoude kaarsen tegen je nek gaven je rillingen over de rug. Maria Lichtmis maakt me blij.

LICHTPROCESSIE

Als de elfstedentocht achter de rug is en de dagen merkbaar lengen, groeit het verlangen naar het voorjaar. Dat verlangen heeft vorm gevonden in allerlei gebruiken. Het carnaval is de bekendste. Een ander heeft in Rome bestaan; begin februari vond daar een lichtprocessie plaats. Die trok overigens maar eens in vijf jaar uit en had het karakter van een boetetocht en
dat kon je tot 1960 nog zien aan de paarse gewaden van de liturgie op Maria Lichtmis. Tegenwoordig wordt het einde van de kerst gevierd met het evangelie van de doop van Jezus, twee weken geleden. Terecht, want Maria Lichtmis beschrijft eigenlijk een gebeurtenis van Maria, van de moeder. Het is voor ons een ietwat discriminerende gebeurtenis; discriminerend voor de vrouw in tweeërlei opzicht. De joodse moeder moest namelijk een offer brengen om weer rein te worden na een geboorte, alsof de vader nergens part en deel aan had. Die reiniging vond plaats veertig dagen na de geboorte van een jongen en tachentig na de geboorte van een meisje. Het is bijna alsof ik onze bewindsvrouwe van volksgezondheid hoor over abortus.

KERKGANG

Met een offer van dieren of geld werd de onreinheid afgekocht die het vloeien van bloed in Hebreeuwse beleving had veroorzaakt. Ouderen kennen nog de kerkgang, die op zijn slechts
een verband legde tussen seksualiteit en schuld en op zijn best een dankgebed was, nadat de moeder weer op de been was; de doop had ze immers niet bijgewoond.

Het feest is oud. In een reisverslag uit de vierde eeuw staat het al vermeld. In Jeruzalem trok een stoet mensen met kaarsen op de veertigste dag (in het oosten na Driekoningen) de verrijzeniskerk binnen. Een eeuw later is het ook in Rome gebruikelijk geworden. Een
paar honderd jaar later worden de kaarsen ook gezegend. Het licht krijgt de betekenis toegedacht van de uitroep van Simeon: Mijn ogen hebben het licht gezien dat straalt voor alle volkeren.

"FEEST VAN DE ONTMOETING"

Het interessantste aan de geschiedenis van Lichtmis is eigenlijk de naam. De oudste naam voor het feest luidde: het feest van de ontmoeting. Op deze dag ontmoette Jezus zijn vader voor het eerst, want hij kwam voor de eerste keer in de tempel. Bovendien ontmoeten vertegenwoordigers van het oude geloof, Anna en Simeon, profeten uit het oude verbond, de nieuwe Messias.

Het feest drukt de verwondering van de gelovige uit over de paradox van de Christus. Ze zien hem als God en tegelijk als mens; niet half god en half mens, maar beiden tegelijk. Daarmee belijdt men een ongerijmdheid, iets dat het verstand tart. Het bezoek van Maria aan de tempel vertelt deze strijdigheid; want Maria en haar kind onderwerpen zich aan wetten waar zij eigenlijk boven staan. Het is het feest van de mens die zijn hoofd buigt voor de Allerhoogste. Het is het feest van de ontmoeting, van de jonge Maria aan wie iets nieuws begint en de oude Simeon die naar zijn dood verlangt; de ontmoeting van Jezus die de liefde zal stellen tegenover de wet, en de wet van Mozes. De kaarsen voor de lichtprocessie werden gezegend.
De gezegende kaarsen werden 's anderendaags al gebruikt dan werd Blasius herdacht.

IN ZIJN KEEL DAAR STAK EEN GRAAT

Blasius was een Armeense dokter in de vierde eeuw. Hij was ook bisschop en vanwege zijn geloof kwam hij in de gevangenis terecht. Hij had pech, de christenvervolgingen liepen overal ten einde, maar hij was er nog het slachtoffer van. Dat hij later veelvuldig werd ingeroepen tegen keelziekten heeft twee verklaringen. De eerste is luguber. Hij in 316 na wrede martelingen onthoofd. De tweede is dat hij bekend werd omdat hij een jongetje het leven redde dat in Sebaste dat met een graat in de keel dreigde te stikken. Na zijn dood bleef men zijn graf bezoeken, vooral als er zieken waren in de familie. Een vrouw offerde twee kaarsen. Toen
haar kind genas vertelde dit verhaal zich snel verder. De schilders beeldden Blasius voortaan af met twee gekruiste kaarsen. Daarmee wordt sinds de zestiende eeuw de Blasiuszegen gegeven.

GEZONDHEID ALS GENADE

Ik herinner mij de angstige spanning onder de gelovigen van de Pancratiuskerk toen mijn collega daar voor het eerst in zijn leven de Blasisuszegen kwam helpen geven. Hij wist niet beter of de kaarsen moesten branden. Het mag inderdaad een wonder heten dat er niemand met
ernstige brandwonden ziek werd. Er werd op 3 februari ook op veel plaatsen Blasiusbrood gewijd en gegeten. Als u een moderne duiding wilt: wie zich op voorspraak van Blasius laat zegenen geeft te kennen dat hij beseft dat de gezondheid maar ten dele in eigen handen
te hebben. Ze is pure genade.

PROCESSIE SPELEN

Lieve kinderen, je hebt het gehoord, vandaag vieren we Maria Lichtmis, dat was vroeger een processie van licht. En ere werden kaarsen gewijd. Dat ga ik nou doen. Ik ga kaarsen halen in de sacristie en die gaan we zegenen, Alle kinderen mogen me meehelpen. Dus kom maar, eventueel met je moeder naar het Mariaschilderij, dan krijg je een kaars en dan maken we een
processie.